CELE I ZADANIA KSZTAŁCENIA – funkcje, istota, źródła i podstawy

CELE I ZADANIA KSZTAŁCENIA – funkcje, istota, źródła i podstawy

CELE KSZTAŁCENIA:

1. WEDŁUG WINCENTEGO OKONIA:
Cele edukacji i cele systemu oświaty to świadomie założone skutki, które społeczeństwo pragnie osiągnąć przez funkcjonowanie systemu oświaty. Zatem zależą one od charakteru każdego społeczeństwa.

2. WEDŁUG ENCYLOPEDII PEDAGOGICZNEJ:

Cele kształcenia i wychowania to najogólniejsza wizja pożądanych właściwości:

a) fizycznych

b) umysłowych

c) społecznych

d) kulturowych

e) duchowych

jednostki ludzkiej, które chce się uzyskać poprzez:

- tworzenie odpowiednich warunków indywidualnego rozwoju

- jego stymulowanie zwłaszcza w systemie oświatowo-wychowawczym: zarówno na lekcji szkolnej, jak i poprzez inne formy kształcenia oraz zabiegi mające na celu przyswojenie uczniowi i wychowankowi:

- wiedzy i związanych z nią umiejętności

- poglądów

- przekonań

- orientacji

- motywacji.

CELE KSZTAŁCENIA:

a)       stanowią podstawę różnych koncepcji kształcenia

b)       według nich można dobrać i ułożyć treści oraz program nauczania

c)       są podstawowym kryterium w opracowaniu i doborze metod, form oraz środków dydaktycznych

d)       są kryterium oceny efektywności pracy nauczyciela i uczniów, działalności całej szkoły

e)       organizują: struktury szkolne, programy, metody, środki nauczania, kształcenie nauczycieli oraz badania naukowe

f)        wyznaczają rolę nauk współdziałających z pedagogiką

g)       spełniają funkcję koordynującą, integrującą i mobilizującą

h)       są prospektywne, to znaczy dające rozległy widok na przyszłość, a więc pokazują nam jak powinno być

i)         mają znaczenie regulacyjne; stanowią gwarancję przeciw nadmiernemu rozbudowaniu środków;

j)        są one punktem odniesienia, do którego wszystko ma być przymierzane i według którego ma podlegać ocenie

k)       od nich zależy osiąganie pożądanych właściwości:
-fizycznych
-umysłowych
-społecznych
-kulturowych
-duchowych jednostki.

CEL OSTATECZNY wg S. Rollera

Chodzi o to, by cały system edukacyjny miał sens i podtrzymywał u uczniów i nauczycieli wymaganie, by nigdy nie podejmowali niczego, czego znaczenia, sensu i celu nie znają.

ŹRÓDŁA I PODSTAWY CELÓW KSZTAŁCENIA:

Jak stwierdza W. Okoń edukacja szkolna ma na względzie zarówno cele społeczne jak i cele jednostkowe. Dlatego też źródła i podstawy celów kształcenia możemy odnaleźć w ogólnych, społecznych czynnikach jak i tych zindywidualizowanych.

Według K. Sośnickiego istnieją dwa główne źródła: natura ludzka i życie społeczne człowieka

W pierwszej grupie, nazwanej naturalistyczną, Sośnicki wyodrębnia trzy odmiany wyprowadzające cele z

1) ogólnoludzkiej natury człowieka,

2) indywidualnych jego właściwości,

3 ) jego „losu” charakteryzującego jego bieg życia

W drugiej grupie, socjologicznej, wyodrębnił dwie podgrupy wyprowadzające cele z:

1) empirycznego obecnego stanu życia społeczeństwa (cele socjologiczno-empiryczne);

2) z ideologicznego obrazu tego życia, które powstaje i się rozwija (cele ideologiczne)

H. Muszyński wyprowadza źródła celów kształcenia z koncepcji marksistowskich i niemarksistowskich. Wśród niemarksistowskich koncepcji wyróżnia następujące koncepcje stanowienia celów wychowania:

-koncepcja naturalistyczna (główni przedstawiciele J.J. Rousseau, H. Spencer)

-koncepcje naturalistyczno-socjologiczne (główni przedstawiciele F. Znaniecki, E. Durkheim)

-koncepcje kulturalistyczne

-koncepcje socjologiczne (główny przedstawiciel: P. Bergmann)

-koncepcja instrumentalistyczna lub intuicjonistyczna (główny przedstawiciel: J. Dewey)

-koncepcje futurologistyczne (główny przedstawiciel B. Suchodolski)

[H. Muszyński przyjmuje aksjologię marksistowską jako usprawiedliwienie stanowionych celów.]

B. Suchodolski uznaje, że cele kształcenia mają dwa podstawowe źródła:

1) koncepcje człowieka

2) rozwojowe tendencje społeczne manifestujące w naszej teraźniejszości, wyznaczające „humanistyczny charakter cywilizacji socjalistycznej”

J. Materne wskazuje sześć źródeł wychowania:

1) określone filozofie i związane z nimi ideologie

2) tradycje społeczne

3) aktualne potrzeby gospodarcze, moralne i kulturalne społeczeństwa

4) indywidualność wychowanka, jego losy, walory i mankamenty osobowości

5) osobowość wychowawcy, jego poglądy, kultura i wartości

6) różne nauki, np. biologia, medycyna, psychologia, pedagogika, itd.

Link do filmiku z zajęć: POBIERZ 

Link do mapy mentalnej: POBIERZ

ŹRÓDŁA:

K. Denek: Wartości i cele edukacji szkolnej, Poznań – Toruń 1994; R. Girod, Cele ostateczne a wyniki kształcenia [w:] Bliskie i dalekie cele wychowania, Warszawa 1987.

S. Roller: Cele wychowania – tworzenie i odradzanie [w:] Bliskie i dalekie cele wychowania, Warszawa 1987, s. 392-395.

W. Okoń: Nowy słownik pedagogiczny, Warszawa 1980, s. 103.

Encyklopedia Pedagogiczna, red. W. Pomykało, Warszawa 1993, s. 54.

K. Sośnicki: Istota i cele wychowania, Warszawa 1964, s. 165-166.

K. Sośnicki: Istota i cele wychowania, op. cit., s. 166-200.

W. Okoń: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Warszawa 1995, s. 65.

H. Muszyński: Ideał i cele wychowania, Warszawa 1972, s. 44-63.

B. Suchodolski: Koncepcje człowieka a cele wychowania [w:] Pedagogika, red. B. Suchodolski, Warszawa, 1985, t. I, s. 73.

J. Materne: Cele i zadania wychowania w pedagogice, op. cit., s. 52-53.

Przygotowały:

Debora Bruzi

Magdalena Baszewska

Magdalena Pietrzyk