Uszczegóławianie celów kształcenia

USZCZEGÓŁAWIANIE CELÓW KSZTAŁCENIA

1. Słowniczek:
Cel- według:
a) słownika wyrazów bliskoznacznych to:
- zamiar, zamierzenie, sens, intencja,zamysł (cel działania)
- pragnienie, marzenie, ambicja (cel życiowy)
- użytek, przeznaczenie (szczytny cel)
- obiekt, punkt, przedmiot, miejsce (cel ataków)
b) Franciszka Bereźnickiego to świadomie zamierzony stan rzeczy lub zdarzeń, do którego dąży się przez organizację działania.
Kształcenie to system działań zmierzających do tego, aby uczącej się jednostce umożliwić poznanie świata, przygotowanie się do zrozumienia świata i ukształtowanie własnej osobowości (samokształcenie).
Cele kształcenia to planowane, zamierzone i długotrwałe założenia dydaktyczne co do tego jak kształcić, jakie wartości wpajać i jakimi metodami.
Według K. Denka to świadome, z góry oczekiwane, planowane, a zarazem w miarę konkretne efekty edukacji. Efekty te odnoszą się do pożądanych zmian, które dokonują się w wiedzy, umiejętnościach, zdolnościach, zainteresowaniach i innych cechach osobowości uczniów pod wpływem procesów kształcenia.

2. Uszczegóławianie = Operacjonalizacja
- to inaczej przekształcanie celu ogólnego w cel bardziej precyzyjny, konkretny. Aby zrozumieć jakiś cel ogólny (świat przyrody) musimy przede wszystkim zrozumieć go w sposób bardziej konkretny (rośliny, zwierzęta).

3. Podział celów: 
a) cel ogólny- jest on z reguły mało potrzebny, ponieważ aby zrozumieć jakiś określony cel musi być on przedstawiony w sposób najszczególniejszy; jest to kierunek dążeń pedagogicznych.
b) cel operacyjny- to inaczej jakieś zamierzone, określone osiągnięcia. Jest to zachowanie jakie będzie miał uczący po zakończeniu nauki.
 Możne wyróżnić elementy:

•  zachowanie końcowe-  zakładamy sobie cel i za pomocą kształcenia staramy się dojść do niego, aby go osiągnąć; to co uczeń zrobi, aby osiągnąć ten cel

• warunki przejawiania zachowania końcowego wymaganego w teście- wymaga się to od ucznia, aby zaprezentował zachowanie końcowe.

Są trzy rodzaje warunków mających wpływ na wykonanie zadań testowych:

- pomoce naukowe (książki, notatki, globusy, atlasy, sylabusy itp.)
- ograniczenia nakładane na ucznia ( ukończenia sprawdzianu w wyznaczonym czasie, czas trwania zajęć lekcyjnych - jedna lekcja w szkole trwa 45minut)
- forma przedstawianie informacji (ustna, pisemna)

• standardy osiągania zachowania końcowego - poziom realizacji, który można uznać za świadectwo, że cel został osiągnięty.

c) cel szczegółowy

Elementy:
- działanie- opis ćwiczenia, które powinno być wykonane
- treść- są to materiały za pomocą których działanie powinno zostać wykonane
- warunek- okoliczności, w których warunek ma mieć miejsce
- kryterium-  to pewien poziom, który jest oczekiwany od uczącego się
Cechy:
- odpowiedniość
- jednoznaczność
- wykonalność
- logiczność
- obserwowalność
- mierzalność

4. Zmiany celów ogólnych w toku operacjonalizacji
a) sprecyzowanie- należy sprecyzować używane wyrażenia unikając luźnych sformułowań, które służą jedynie ozdobie i nie przekazują konkretów
b) uszczegóławianie- pojedyncze hasło należy przedstawić używając dłuższych zdań o bogatszej treści
c) konkretyzacja- działanie dokonywane przez nas w konkretnej sytuacji, które dąży do stanu końcowego musi być dokładnie określone w przejrzysty sposób
d) upodmiotowienie osiągającego cel- tworzone cele operacyjne muszą być oparte na osobistym wkładzie i pełnej odpowiedzialności jednostki, jeśli tego nie ma, nie ma szans na dokonanie oczekiwanych zmian

5. Etapy operacjonalizacji według Bolesława Niemierko
a) analiza znaczenia celu ogólnego- napisanie celu, odczytanie go i rozważenie jego sensu oraz wyobrażenie sobie uczniów w pełni osiągających ten cel
b) luźne zapisy celów operacyjnych- przeprowadzenie tzw. "burzy mózgów" w celu wynotowania wszystkich zachowań u uczniów osiągających cel ogólny
c) selekcja i klasyfikacja luźnych zapisów- wybór zapisów dotyczących czynności ucznia, zachowanie a  nie cech osobowości oraz porządkowanie tych czynności według dziedzin i kategorii celów kształcenia, które zostały wcześniej określone
d) określenie warunków wykonywania czynności, zwanych też sytuacją odniesienia- określenie sytuacji w jakiej będzie znajdował się uczeń (życiowa, szkolna), w której będzie wykonywał  on daną czynność po jej opanowaniu
e) określenie wymagań co do biegłości wykonywania czynności, zwanych też standardami- określenie wymagań, które dotyczą między innymi czasu wykonywania czynności, ewentualnych błędów, które są dopuszczalne oraz norm jakości (standardu)
f) zredagowanie celów operacyjnych- sformułowanie zwięźle i jasno celów przez  nas przedstawianych jako te, które pełnią jakieś zadanie.

Bibliografia:
Bereźnicki Franciszek: Dydaktyka kształcenia ogólnego.Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls 2004, s. 109-116
Kawalec Renata: Słownik wyrazów bliskoznacznych. Kraków 2006, s. 26

Przygotowały:
Huska Karolina
Kowbel Kamila
Prusinowska Karolina
Twardowska Joanna